Çankaya İlçesi Çankaya Mahallesi’nde yer alan Ay Apartmanı dönemin yoğunluklu konut yapıları içerisinde dengeli kütle kompozisyonu, özgün planlaması, ince detayları ve ustaca kullanılan malzeme çeşitliliği ile öne çıkmaktadır. Yapının İnşaat Mühendisi Mustafa Basmacıoğlu tarafından hazırlanan mimari projesi 1966 yılına tarihlenmektedir. İnşaatına 1967 yılında başlanmış olan yapının Yüksek İnşaat Mühendisi Adil Demiryürek tarafından hazırlanmış, kısmi değişiklikleri kapsayan ve teras kat çatısına örtü eklenmiş olan tadilat projesi ise 1968 yılında onaylanmıştır. Yapının inşaatı aynı yıl tamamlanmıştır. Betonarme karkas sistemle inşa edilen yapıda bodrum kat, zemin kat, üç normal kat ve bir teras katı bulunmaktadır. Her katta dört dairenin bulunduğu Ay Apartmanı geniş ölçekli yapısına rağmen dairelerde tüm mekânların gün ışığından faydalanmasını sağlayan tasarım anlayışıyla dönem yapıları içinde farklılaşmaktadır.

Ay Apartmanı tek bir prizmatik kütlenin parçalanması ve bu parçaların bağımsız kütleler olarak hareketlendirilmesi ile elde edilmiş dinamik bir tasarım kurgusuna sahiptir. Yapı temelde iki ayrı kütlenin bir iç avlu ile çakıştırılması sonucunda şekillenmiştir. Yapının Çobanyıldızı Sokağı karşılayan güneydoğu cephesi geniş cam yüzeylerin oluşturduğu düşey etkiyi kıran ve yatay etki yaratan balkonlarla oluşturulmuştur. Bu balkonlarda yer alan betonarme yüzeyler ise tüm cephe boyunca şaşırtmalı biçimde yerleştirilerek düşey ve yatay etkiye ek bir hareketlilik sağlanmıştır. Yapıda iki ana kütleyi birleştiren ve geriye çekilen, avlulu bir giriş ünitesi öngörülmüş, bu şekilde ana kütleler ve giriş vurgulanmıştır. Yapının arka bahçeyi gören kuzeybatı cephesi, parselin konumu nedeniyle geriye çekilmelerle hareketlendirilmiş, güneydoğu cephesine nazaran daha yalın bir anlayışla ele alınmıştır. Pencere yüzeyleri ve yatay balkonlarla oluşturulan benzer yatay-düşey dengeli kompozisyon tüm cephelerde görülmektedir. Yapı düz çatı ile sonlandırılmıştır.

Yapının özgün planları zemin kotunda giriş avlusunun kuzey ve güneyine yerleştirilen kare planlı iki çekirdek sirkülasyonun etrafında yer alan ikişer daire ile oluşturulmuştur. Zemin katta ana caddeyi karşılayan kuzeybatı cephesi ticari fonksiyonlara ayrılırken, merkezde, bir iç avluya dönüşen yapının ana girişi bulunmaktadır. Yapıda üst katlarda galeri boşluğu oluşturularak çekirdek sirkülasyonların etrafında yer alan yeşil alanların tüm katlardan görülebilmesi sağlanmıştır. Arsanın konumu nedeniyle tüm dairelerin planları ve büyüklükleri farklılaşmış, ancak ana kurgu korunmuştur. Merkezde yer alan iki daireye koridora dönüşen bir antreden, çeperlerde yer alan iki daireye ise kare planlı bir antreden girilmektedir. Merkezdeki iki dairede mutfak, kiler ve tuvalet ile yeni bir çekirdek elde edilmiş, odalara ve banyoya erişim antreye açılan bir koridor ile sağlanmıştır. Dört odalı düzenlenen çeper dairelerde ise bir oda antreye açılmakta, mutfak ve tüm birimlere antreyle ilişkili bir koridorla ulaşılmaktadır. Tüm dairelerde antre oldukça geniş tutulan ve sokağı gören salonla doğrudan ilişkilidir. Salonun önünde yer alan balkonlar dış ile bağ kuran ve aynı zamanda yapının cephe düzenini oluşturan temel mimari unsurlardır. Yapının son katında yer alan teras daireleri ise yine kuzeybatıda ortak kullanım alanları, güneydoğuda ise özel kullanım alanları yer alacak biçimde düzenlenmiş, kullanıcılara geniş bir teras imkânı sunulmuştur. Ay Apartmanı, dengeli kütle düzeni, yalın ancak ustaca kurgulanmış cepheleri, akılcı ve ince detayları içeren planlaması ve kullanıcıya sunduğu özgün imkânları ile dönemin yoğunluklu konut yapıları içinde özgün ve önemli bir örnektir.