Çankaya İlçesi Gazi Osman Paşa Mahallesi’nde yer alan 14 Mayıs Evleri 14 Mayıs Yapı Kooperatifi tarafından gerçekleştirilmiştir. Çok partili hayat sonrası 1950 seçimlerini kazanan Demokrat Partili vekiller tarafından kurulmuş olan kooperatif adını Demokrat Parti’nin seçimleri kazandığı tarihten almıştır. Yerleşimde yer alan konutların projelendirmesi Yüksek Mimar Muhittin Güreli tarafından 1951 yılında yapılmıştır. Kooperatif iki etaptan oluşmaktadır. İlk etap 1953 yılında ikinci etap ise 1959 yılında tamamlanmıştır. 14 Mayıs Evleri yerleşiminde yapılar iki katlı ve iki farklı tip olarak inşa edilmiştir. Kooperatifin birinci etabını oluşturan 1. tip yapılar müstakil ve iki katlı olarak, ikinci etapta yer alan 2. tip yapılar ise apartmanlaşmaya müsait olacak şekilde her katta bir daire olacak şekilde ele alınmıştır. Tip 1a ise arsa çukurda kaldığı gerekçesiyle Tip 1’e kat ilave edilerek elde edilmiştir. Temmuz 2013’te 14 Mayıs Evleri yerleşimine ait 28 yapı tespit edilmiştir. 2005 yılında yapılan tespit çalışması 2013 çalışmasının da altlığını oluşturmuş ve geçen yıllar içinde yok olan konutlar ortaya çıkmıştır. Yapılan çalışma sonucunda 2005 yılında 23 olan Tip 1 konutlarının sayısının 15’e, 36 olan Tip 2 konutlarının sayısının ise 13’e düştüğü görülmüştür.

Yerleşimde konut yapıları farklı tiplerde olmalarına rağmen tek bir prizmatik kütlenin balkonlarla hareketlendirilmesi ile oluşturulmuştur. Bahçe yerine yola konumlanmış olan konutlarda balkon önemli bir öğe olarak ele alınmıştır. Tip 1’de cephede güçlü bir yatay etki oluşturan balkonlar düşeyde ikili gruplanmış çizgisel mimari elemanlarla dengelenmeye çalışılmıştır. Tip 2’de bu mimari elemanlar görülmemekte, balkonlar çıkma şeklinde cephede yer almaktadır. Tip 1’de geniş saçağı ile çatı konutların en ayırt edici elemanıdır. Tip 2’de böyle bir biçimlenme görülmemektedir. Her iki tip konut yapılarında giriş yandan alınmıştır.

14 Mayıs Evleri’nde plan şemaları da her iki tipte farklıdır. İki kat olarak ele alınmış olan Tip 1 ‘de zemin katta odalar ve mutfak yer alırken üst katta oturma ve salon olarak bölümlenen genel kullanım mekânı yer almıştır. Üst kata dışarıdan da erişim sağlanan bu konutlarda bir merkez mekân ve bu mekânın çevresinde yer alan birimler bulunmaktadır. Tip 2 daha serbest planlı olarak düzenlenmiştir. Her katta bir daire yer alacak biçimde kurgulanan bu konutlarda yine açık mekân olarak düzenlenmiş çalışma-oturma bölümü ve bu bölüme bir koridorla bağlanan mutfak, banyo ve odalar yer almaktadır. 14 Mayıs Evleri bir dönemin barınma pratikleri hakkında fikir vermesi, tasarım ve yerleşim kararları nedeniyle önemli ve özel bir yerleşim örneğidir.

Metin için aşağıda yer alan kaynaktan yararlanılmıştır.
Belli Gamze, Boyacıoğlu Esin, (2007), “Bir Kentsel Dönüşüm Örneği: Ankara ‘14 Mayıs Evleri”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22, 4: 717-726