Çankaya İlçesi Mebusevleri Mahallesi’nde yer alan Mebusevleri Cumhuriyet Halk Partisi’nden bir grup milletvekilinin kurduğu İller Kooperatifi tarafından gerçekleştirilmiş bir yerleşimdir. Kooperatif tarafından Tandoğan’dan arazi satın alınmış, Emlak ve Eytam Bankası’ndan kredi sağlanmış ve konut projeleri 1948 yılında düzenlenen bir mimari yarışma sonucu elde edilmiştir. Yerleşim için farklı tiplerde yedi proje belirlenmiştir. Bu projeler, tek katlı üç odalı, tek katlı dört odalı, tek katlı beş odalı, iki katlı dört odalı, iki katlı beş odalı ve iki katlı altı odalı A tipi ve B tipidir. Uygulama aşamasına geçildiğinde tek katlı projeler inşa edilmemiştir. Her biri bahçe içinde yer alan konutlardan oluşan Mebusevleri Yerleşimi, özgün konut yapıları ve yeşil sokak dokusu ile kent için dönemin önemli yerleşimlerinden birisi olmuştur. Temmuz 2013’te yapılan alan çalışmasında Mebusevleri yerleşiminden kalan toplam 12 yapı tespit edilmiştir. Bu yapılardan kimisinin konut işlevini sürdürdüğü, kimisininse ticari amaçlarla kullanıldığı görülmüştür. Mebusevleri yerleşiminde farklı tiplerde farklı biçimsel arayışlar geçerli olsa da konut yapıları tek bir prizmatik kütleden oluşmaktadır. Konutların biçimlenme kararlarında yer aldıkları bahçeyle ilişkilenmeden çok yol ile ilişkilenme esas alınmıştır. Bu nedenle yol cephesinde balkon, konut yapılarının en belirgin öğesidir. İki katlı olarak gerçekleştirilen yapılarda topoğrafyadan kaynaklanan bir çözümleme ile kimi konutlara merdivenle girilmiş, böylelikle zemin katta balkon ya da teras olarak bir başka açık mekân düzenlenebilmiştir. Konutlarda girişler ön cepheden alınmamış, ön cephe bütün olarak düzenlenmiş, yan cepheden alınan girişler bir saçakla özelleştirilmiştir. Zemin katlarda yığma taş kullanımı, cephelerde kullanılan çıkmalar, pencere oranları ile kimi konutlarda geleneksel konuta bir gönderme yapıldığından söz etmek mümkündür. Mebusevleri yerleşiminde yer alan konutların plan şemalarına bakıldığında bir çeşitlenme görülmektedir. Kimi konutlarda mekânlar bir merkez mekân etrafında yer almış, merkez mekân iki cepheli düzenlenmiş, böylelikle hem yolla hem bahçeyle ilişki kurulmuştur. Kimi konutlarda ise zemin katta merdivenin yer aldığı giriş mekânı üst katta merdiven holüne dönüşmüş tüm mekânlar bu holle ilişkilendirilmiştir. Öte yandan yine kimi konutlarda merdivenin de yer aldığı sofa olarak yorumlanabilecek merkez mekânın geleneksel konuta referansla düzenlendiğinden söz etmek olasıdır. Mebusevleri konut yapılarına ilişkin tasarım yaklaşımları, bu yaklaşımlarla ele alınmış konut yapılarında görülen çeşitlenme ve konut dokusu nedeniyle özgün bir yerleşimdir. Metin için aşağıda yer alan kaynaklardan yararlanılmıştır.“Ankara İller Kooperatifi”, (1948), Mimarlık Dergisi, 2: 6-7“Ankara İller Kooperatifi” (1948), Mimarlık Dergisi, 4: 9-11Doğu, N. (1948) “İller Kooperatifi Dört Odalı Ev Tipi”, Mimarlık Dergisi, 5: 15-16
1948 (Yarışma Yılı)Yerleşim iki katlı dört odalı, iki katlı beş odalı ve iki katlı altı odalı A ve B tipi olmak üzere farklı tiplerde projelerin uygulanması ile gerçekleştirilmiştir.